De succesvolle dierenliefde

Het zou goed zijn om natuurdocumentaires van een bijsluiter te voorzien. ‘Let op, beeld en geluid kunnen neerslachtigheid oproepen. Diepdroeve muziek en sonore basstem zullen meedelen dat alles weldra naar de kloten gaat. Het is zeer wel mogelijk dat uw humeur en de zin om er nog een werkweek tegenaan te gaan, hieronder te lijden krijgen.’

Aangezien mijn pa inmiddels vergroeid was geraakt met de zeearend en minimaal wekelijks met zijn telescoop vanaf de Grote Praambult de vlakte in stond te gluren, kon een gezamenlijk uitje naar de bioscoop niet uitblijven. In bordeelrode stoeltjes zaten we klaar voor de Nieuwe Wildernis, een filmisch werk over het drassige land tussen Almere en Lelystad. Van mijn kant was er lichte tot matige irritatie. Documentaires over de natuur hebben veelal een voorspelbare insteek. Het zapijzer staat bij mij thuis op standje ‘doorklik’ als er van die pondenverslindende BBC-beelden verschijnen. Die buitenissige close-up van een vale gier in sierlijke thermiekvlucht kan alleen maar eindigen in de tranentrekkende treurzang op de afnemende leefruimte van deze majestueuze aaseter. Dat extreem snel fladderende kolibrietje in het felkleurige landschap, leidt onherroepelijk tot de deerniswekkende conclusie dat deze of op zijn laatst de volgende generatie het loodje zal leggen vanwege landbouwgif. Mijn perceptie van de werkelijkheid ligt nabij hetgeen in beeld komt, maar bevestiging zoeken is niet altijd louterend voor de geest. Voor je het weet scheur je het gras uit de grond en schreeuw je om een touw.

Maar oké, we zaten in de zaal. Iemand had een licht opgejaagde bloeddruk. Mijn onderkoelde gevoelens richting de maker zorgde voor nog wat extra stuwing in de aderen. Dat hij de privacy van het zeearendkoppel niet in acht had genomen, deed mijn hart weinig liefdevol bonken. Het is toch van een krankzinnige beperktheid om je niet even te laten voorlichten over de afstand die een vliegende deur van belang vindt voor zijn privéaangelegenheden? Wat is de moeite om even te checken bij hoeveel kilometers een zeearend de grens trekt als het gaat om zijn persoonlijke levenssfeer? Dan had ‘ie gewoon een grotere telelens op zijn camera geschroefd en alsnog z’n gang kunnen gaan. Mijn gedachten zijn bij de big bird. In alle consternatie om aan de beeldenjager te ontsnappen, verliet het koppel hun nest voortijdig en zag zich genoodzaakt in allerijl een nieuw exemplaar in elkaar te flansen. Een nieuwe nest dat dermate broddelwerk bleek, dat het in de loop van het voorjaar door een paar windvlagen uit elkaar flikkerde. Bedankt.

Met onze ruggen in het pluche, lieten wij de beelden van de Oostvaardersplassen tot ons komen. Het was prachtig, zeker. De zeearend kwam natuurlijk nauwelijks aan bod, die had zijn huid en toekomstig kroost moeten redden. Maar andere dieren vierden hoogtij. Vooral de paarden kwamen in volle glorie in beeld. Majestueus golfden de kuddes over de vlakte. Uiteraard ging er een veulen dood. Het leven is wreed, dat was geen nieuw inzicht. Een roodborstje hipte rond het stervende paardje, zijn moeder nam afscheid. Ze hadden weer goed hun best gedaan bij de enscenering. Tranen vloeiden rijkelijk over mijn wangen. Dit waren beelden waar ik zo voor vreesde. De voice-over ging onverzettelijk op dramatische toon door. “Moeder neemt afscheid, ze gaan verder, de kudde moet immers door.” Ik dacht dat ik er ter plekke in bleef. Moet door? Waarheen in godsnaam? Het is niet zo dat ze door kunnen stuiven tot in Midden-Frankrijk. Ze zitten god betere het op een paar hectare in Flevoland. Een onvolprezen CDA mafkees had in zijn oneindige wijsheid geweigerd de corridor naar de Veluwe open te zetten. De arme stakkers konden helemaal niet door! Waanzin. De rest van de documentaire heb ik mokkend uitgezeten. Een natuurfilmer die de natuur verstoort en een voice-over die onzin delibereert. Laat maar weer.

Zelf ben ik fan van vogels en katten. Mogelijkerwijs niet de optimale combinatie. De katten functioneren als huisdier. Als gezelschapswezens dus. Ze lopen buiten in de tuin, onder toezicht, maar zijn meestal binnen in huis te vinden. Uiteraard is daar een stukje schuldgevoel bij verbonden. Hebben ze wel genoeg ruimte om hun levens prettig te leiden? Je houdt ze gevangen en daar is altijd wel wat op af te dingen. Het betekent ook veel compenserende maatregelen. Ons huis is gevuld met krabpalen. Bij drie moest ik van mijn vriend ophouden. Er zijn natuurlijk wel wat mogelijkheden om langs de randen van de mogelijkheden te sluipen. Zo monteerde ik een hangbruggetje aan een muur, waarbij onze schatjes vanaf een krabpaal, via de brug, tot bovenop een hoge kast kunnen springen. Het is geen extra krabpaal, toch werd er in huis even gevreesd voor een zee aan hangbruggen. Een aanlokkelijk idee.

Om ook andere huisdieren te helpen in hun bestaan heb ik mij een tijdje bij een dierenasiel laten zien. Eigenlijk was het weer gewoon een actie voor mijzelf, een egoïstische poging om harder te worden. Dat gejank bij dierenleed in tekenfilms en documentaires moest maar eens afgelopen zijn, ik wilde mijn huilgrens naar boven bijstellen. Dat is niet gelukt. De eerste paar keer was ik tamelijk bikkelig en hield mij vast aan de protocollen van schoonmaak. De hokjes van de katten maakte ik netjes blinkend, de vloeren schrobde ik, de konijnenhokken kamde ik uit en de agaporna’s kregen een frisse kooi. Naarmate ik vaker kwam, kreeg ik steeds meer te doen met de eenzame wezens. Ik wilde steeds meer knuffelen. Toen ik een momentje over had, mocht ik een schildpad in lauwwarm water met een tandenborstel op zijn schildje behagen. Liefde, dat hadden deze dieren nodig. Meer dan een schoon hok.

Hoe geef je liefde aan een huisdier? Dat is nogal een multi-interpretabele zaak. Via de voedselverstrekking kom je een heel eind. Daarnaast is geborgenheid vast ook belangrijk en een stukje eigen keuzevrijheid en ontwikkeling. De cursus Spaans werd door mijn katten niet op waarde geschat helaas, maar ze lijken het wel fijn te vinden om overal in huis te kunnen struinen. Ze mogen ook altijd meehelpen bij het opmaken van het bed. Op enig moment komen ze vanzelf weer ergens uit een laken storten. Bij tuinvogels gaat de liefde vooral door de maag, denk ik. Ik geef ze vetbollen, zaden en meelwormen. Mijn kat is jaloers en eet de meelwormen voor de snavels weg. Af en toe vind ik een muis met zijn poeperd in de voedersilo en ook de slakken doen hun best een graantje mee te pikken. En ja die slakken. Wat doe je daar zoal mee? Ze zijn niet heel handig, want nogal met vele. Het worden er ook elk jaar meer. De voortplantingsdrift gaat in mijn tuintje crescendo, het lijkt hier soms wel een slakkenbordeel. En zo zijn we toch weer terug in het rode pluche van het filmtheater. De slakkenkudde gaat door. Maar mozes kriebel, waarheen in godsnaam?